RBI चा वित्तीय समावेशन निर्देशांक (FI-Index) दरवर्षी जुलैमध्ये प्रकाशित होतो. हा एक सर्वसमावेशक निर्देशांक आहे ज्यात बँकिंग, विमा, गुंतवणूक आणि टपाल तसेच पेन्शन क्षेत्राचा तपशील समाविष्ट आहे. हे सरकार आणि प्रादेशिक नियामकांशी सल्लामसलत करून तयार केले गेले आहे.
मार्च, 2021 रोजी संपलेल्या कालावधीसाठी आरबीआयच्या वार्षिक वित्तीय समावेशन निर्देशांकाचे पहिले वाचन मार्च 2017 मध्ये संपलेल्या कालावधीसाठी 43.4 गुणांच्या तुलनेत 53.9 गुणांवर होते.
हा आर्थिक समावेशन निर्देशांक आर्थिक समावेशनाच्या विविध पैलूंची माहिती 0 आणि 100 मध्ये एकाच मूल्यामध्ये कॅप्चर करतो.
शून्य आर्थिक बहिष्काराचे प्रतिनिधित्व करते, तर 100 संपूर्ण आर्थिक समावेश दर्शवते.
हा आर्थिक समावेशन निर्देशांक तीन व्यापक मापदंडांच्या आधारावर तयार करण्यात आला आहे -
हे मापदंड 97 निर्देशकांच्या आधारे मोजले गेले.
हा वित्तीय समावेशन निर्देशांक सेवांची उपलब्धता, उपलब्धता आणि वापर सुलभता तसेच या सेवांच्या गुणवत्तेसाठी जबाबदार असेल.
आरबीआयच्या मते, या निर्देशांकाचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे गुणवत्ता पॅरामीटर आहे जे आर्थिक साक्षरता, ग्राहक संरक्षण आणि आर्थिक समावेशकतेचे दर्जेदार पैलू प्रतिबिंबित करते जे सेवांमध्ये असमानता आणि अंतरांमुळे दिसून येते.
हा निर्देशांक कोणत्याही 'बेस इयर' शिवाय तयार केला गेला आहे कारण तो वर्षानुवर्षे आर्थिक समावेशकतेसाठी सर्व भागधारकांच्या एकत्रित प्रयत्नांना प्रतिबिंबित करतो.
