भारतातील शास्त्रज्ञांनी एक अशी सामग्री शोधली आहे जी त्वचेला आणि हाडांप्रमाणेच 'बरे' करू शकते, जसे तुम्ही जखम किंवा फ्रॅक्चर नंतर बरे करता.
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाच्या मते, भारतीय विज्ञान शिक्षण आणि संशोधन संस्था (IISER) कोलकाताच्या संशोधकांनी भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (IIT), खड़गपूर यांच्या सहकार्याने, पायझोइलेक्ट्रिक मॉलेक्युलर क्रिस्टल (Piezoelectric Molecular Crystals) विकसित केले आहेत. यांत्रिक नुकसानीमुळे निर्माण होणाऱ्या विद्युत शुल्कापासून वेगळे व्हा. स्वतःला ठीक करा.
पायझोइलेक्ट्रिक क्रिस्टल म्हणजे काय?
पीझोइलेक्ट्रिक क्रिस्टल्स ही एक सामग्री आहे जी यांत्रिक नुकसान झाल्यावर वीज निर्माण करते.
दैनंदिन वापरलेली उपकरणे यांत्रिक नुकसानीमुळे बऱ्याचदा खचून जातात, ज्यामुळे वापरकर्त्यांना त्यांची दुरुस्ती किंवा पुनर्स्थित करणे भाग पडते. यामुळे उपकरणांचे आयुष्य कमी होते आणि देखभालीचा खर्चही वाढतो. अंतराळ यानाच्या दुरुस्तीसारख्या अनेक प्रकरणांमध्ये मानवी हस्तक्षेप शक्य नाही.
अशा आवश्यकता लक्षात घेऊन, शास्त्रज्ञांनी पीझोइलेक्ट्रिक आण्विक क्रिस्टल्स विकसित केले आहेत जे यांत्रिक नुकसान अंतर्गत वीज निर्माण करतात.
विभागाच्या म्हणण्यानुसार "शास्त्रज्ञांनी बायपायराझोल सेंद्रीय क्रिस्टल्स नावाचे पायझोइलेक्ट्रिक रेणू विकसित केले जे बाह्य हस्तक्षेपाशिवाय यांत्रिक फ्रॅक्चर नंतर पुन्हा तयार होतात, क्रिस्टलोग्राफिक परिशुद्धतेसह मिलिसेकंदात स्वायत्तपणे स्वतः बरे होतात." "
चला आता या संशोधनाबद्दल तपशीलवार माहिती बघूया...
यांत्रिक नुकसान झाल्यावर विद्युत शुल्क निर्माण करण्याच्या अद्वितीय गुणधर्मामुळे, घटकाच्या तुटलेल्या तुकड्यांना क्रॅक जंक्शनवर विद्युत शुल्क प्राप्त होते आणि खराब झालेले भाग स्वतःच दुरूस्तीसाठी एकमेकांना आकर्षित करतात.
डीएसटीने स्वर्णजयंती फेलोशिप आणि सीएम रेड्डी (CM Reddy) यांना विज्ञान आणि अभियांत्रिकी संशोधन मंडळ (SERB) अनुदान द्वारे समर्थित हे संशोधन अलीकडेच 'सायन्स' जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहे.
ही पद्धत सुरुवातीला आयआयएसईआर कोलकाता टीमने प्रोफेसर सी मल्ल रेड्डी (C Malla Reddy)आणि प्रोफेसर निर्माल्य घोष यांच्या नेतृत्वाखाली विकसित केली.
असे म्हटले जाते की स्टोक्स अवॉर्ड ऑप्टिकल पोलरायझेशन 2021 पीझोइलेक्ट्रिक ऑरगॅनिक क्रिस्टल्सची उत्तम प्रकारे तपासणी आणि परिमाण करण्यासाठी सानुकूल-डिझाइन केलेले अत्याधुनिक ध्रुवीकरण सूक्ष्म प्रणाली वापरते.
रेणू किंवा आयनांच्या संपूर्ण अंतर्गत व्यवस्थेसह या पदार्थांना "क्रिस्टल्स" असे म्हणतात जे निसर्गात मुबलक असतात.
विभागाच्या मते, सामग्री उच्च-अंत मायक्रो-चिप्स, उच्च परिशुद्धता यांत्रिक सेन्सर, अॅक्ट्युएटर्स, मायक्रो-रोबोटिक्स इत्यादींमध्ये वापरली जाऊ शकते.
अशा साहित्याच्या पुढील संशोधनामुळे अखेरीस स्मार्ट गॅझेट्स विकसित होऊ शकतात जे स्वतःच क्रॅक किंवा स्क्रॅच दुरुस्त करू शकतात.
